Onderwijs werd van oudsher georganiseerd vanuit de kloosters en de kerk. In de 16e eeuw werd in het winterseizoen onderwijs gegeven op parochiescholen door de koster van de kerk. Bij een visitatieronde in 1593 door de hervormden werd naast verslag over de kerken ook verslag gedaan van de scholen. Tull en ’t Waal hadden een koster die in de winter les gaf.
In de 17e eeuw worden de scholen hervormd. Ook komen er schoolverordeningen die het onderwijs beter moesten regelen. Op het platteland verandert er weinig.
In de 18e eeuw is er in elk dorp wel de mogelijkheid om naar school te gaan, maar kinderen worden eerder ingezet om mee te werken op het land of op de boerderij. Schoolgang beperkt zich dan ook tot de wintermaanden.
In de Franse Tijd wordt landelijk wetgeving ingevoerd voor onderwijs. Er komt een eind aan de bevoorrechte positie van het hervormde geloof. Alle scholen worden openbaar. Dit duurt tot 1857 toen scholen op godsdienstige grondslag mochten worden gevormd.
Vanaf 1900 wordt de leerplicht ingevoerd, die geleidelijk aan wordt uitgebreid. Na 1920 worden diverse bestaande openbare scholen dankzij nieuwe wetgeving omgevormd tot katholieke scholen. Alle schoolvormen tot aan 1940 betroffen in eerste instantie lager onderwijs.
Openbare school
Zowel Honswijk als ’t Waal hadden beiden een openbare school met één lokaal. De school in Honswijk is in 1824 gebouwd, maar de geschiedenis van de school gaat terug tot minimaal 1616. Tussen 1821 en 1855 is Johannes van Noort schoolmeester van deze openbare school.1 In 1853 wordt hij door de provincie zes weken geschorst, omdat hij al jaren voorlas uit de bijbel. In 1855 wordt vanwege dezelfde redenen zijn bevoegdheid om onderwijs te geven ingetrokken.2
De school in ’t Waal is in 1826 gebouwd en wordt in 1593 al genoemd. In de jaren 80 van de 19e eeuw zijn beide gebouwen in slechte staat. Centraal tussen beide scholen in het gehucht Molenbuurt word in 1886 een nieuwe school geopend ter vervanging van beide scholen.
In 1922 draagt de gemeente Tull en ’t Waal de bestaande openbare school in Molenbuurt over van de gemeente naar de katholieke parochie in Schalkwijk en krijgt de naam Heilige Michaëlschool. Tussen 1934 en 1939 wordt de school vanwege gebrek aan leerlingen bedreigd met sluiting en vinden de leerlingen onderkomen in de school in Schalkwijk. In 1939 maakt de school een doorstart en in 1971 krijgt de school een nieuw gebouw. De school is uiteindelijk opgegaan in de school van Schalkwijk.
Christelijk onderwijs in Tull en ’t Waal
In het oude schoolgebouw in ’t Waal wordt in 1896 een protestantse school geopend. Deze draagt de naam “De School met de Bijbel”. De school heeft in eerste instantie 30 leerlingen en draait daarna goed. In 1905 en 1906 is Aart van Gilst onderwijzer.3 In 1909 krijgt de tweeklassige school en nieuw gebouw. In 1966 gebeurde dit opnieuw.
Noten
- RAZU toegang 022, inventaris 640 ↩︎
- Brieven van wijlen J. van Noort, zijn ontslag als openbaar onderwijzer ↩︎
- Schoolmeester in Tull en ’t Waal, Nieuws van Oud 41/42 ↩︎
Deze pagina is gewijzigd op 14 juni 2024